• BIST 100

    9696,38%-0,29
  • DOLAR

    35,21% 0,06
  • EURO

    36,71% -0,03
  • GRAM ALTIN

    2962,89% -0,18
  • Ç. ALTIN

    4808,85% -0,40

Atmosfer Nedir, Katmanları Nelerdir?

Hava yuvarı olarak da bilinen Dünya’yı gaz tabakaları halinde çevreleyen örtüye atmosfer denir. Beş tane temel olmak üzere toplamda yedi katman bulunmaktadır.

Ne,Nedir? 10.11.2023 19:14:00 0
Atmosfer Nedir, Katmanları Nelerdir?

Oksijen, azot, karbondioksit gibi çeşitli gazları bünyesinde bulunduran ve gezegenimizi çevreleyen hava kütlesine atmosfer denmektedir. Atmosfer farklı özellikleri ve farklı görevleri bulunan katmanlardan oluşmaktadır. Peki atmosfer nedir, ne işe yarar? Atmosfer katmanları nelerdir? Atmosfer katmanlarının özellikleri, görevleri nelerdir?

Atmosfer Nedir?

Dünya’yı Güneş’in çeşitli zararlı ışınlarından ve meteor gibi gök cisimlerinden koruyan hava tabakasına atmosfer adı verilmektedir. Yaklaşık olarak %71’i azot gazından oluşmuştur. %28’lik kısım ise oksijenden oluşmaktadır. Geriye kalan yaklaşık %1’lik kısım ise karbondioksit, helyum gibi gazlardan oluşmaktadır. Birçok gazın birleşiminden oluşan atmosferin yapısında çeşitli özellikleri bulunan katmanlar bulunmaktadır. Dünya’ya en yakında bulunan katman troposfer katmanı, en uzakta bulunan ise ekzosfer katmanıdır. Aynı zamanda atmosferde ozon tabakası da bulunmaktadır. UVA ve UVB ışınlarını filtreleyen ozon tabakası sayesinde Güneş ışınları Dünya’ya kırılarak ulaşmaktadır.
Atmosferin Dünya İçin Önemi

Dünya için hayati önemi bulunan atmosferin birçok önemli görevi ve özelliği bulunmaktadır:

Oksijenin temel bileşenlerini içeren atmosfer, dünyada bulunan tüm canlı organizmaların yaşamsal faaliyetleri ve solunumu için gerekmektedir.

Rüzgarların oluşumuna ve hava hareketlerinin düzenlenmesine yardımcı olan sıcak hava yükselirken soğuk havanın alçalması dolaşımı atmosferde gerçekleşmektedir.

Gezegenimizin yaşam için uygun sıcaklık aralığına sahip olması atmosfer sayesinde sağlanmaktadır. Atmosfer, Güneş’ten gelen ışınların bir bölümünü emerek bir bölümünü ise yansıtarak Dünya’nın ısısının dengede kalmasını sağlamaktadır.

Atmosferdeki stratosfer katmanında yer alan ozon tabakası vücuda zararlı olan ultraviyole (UV) ışınlarını emerek canlıları cilt kanseri gibi zararlı etkilerden korumaktadır.

Su buharının yükselip yoğunlaşması yoluyla atmosfer, su döngüsünü oluşturmaktadır. Su döngüsü kar, yağmur gibi diğer yağış türlerini oluşturarak suyun, gezegenin her tarafına taşınmasını sağlar.

Atmosferin en önemli özelliklerinden biri de iklimin ve hava durumunun oluşmasına katkıda bulunmasıdır. Atmosferdeki koşullar; sıcaklık, yağış, basınç ve rüzgarlara etkide bulunarak farklı iklim ve iklim bölgelerinin oluşmasına sebep olmaktadır.

Atmosfer Katmanları ve Özellikleri

1- Troposfer

Atmosferin en alt tabakasıdır. Kalınlığı ortalama 13 km’dir.

Atmosferdeki gazların %75’i bu katmanda bulunur.

Daha çok yeryüzünden yansıyan ışınlarla ısındığı için bu katmanda yerden yükseldikçe sıcaklık her 100 metrede yaklaşık 0,5 °C azalmaktadır.

Su buharının tamamı bu katmanda bulunur. Buna bağlı olarak iklim olayları bu katmanda görülür.

Yatay ve dikey yönde hava akımları meydana gelir. Rüzgâr ve buharlaşma gibi.

Ancak Ekvator’da kalınlığı daha fazla, kutuplarda ise daha azdır. Ekvator üzerindeki kalınlığı 15–17 km, 45° enlemlerinde 12 km, kutuplardaki kalınlığı ise 6–9 km’dir.

2- Stratosfer

Troposferin üstünde yer alan ve 50 km’ye kadar olan katmandır.

Jet rüzgârları adı verilen yatay hava akımları görülür.

Ozon tabakasının büyük bir kısmı bu katmanda yer alır. Bu tabaka, Güneş’ten gelen zararlı ışınların yeryüzüne ulaşmasını engeller.

3- Mezosfer

Stratosferin üstünde yer alan ve 80 km’ye kadar olan katmandır.

Atmosfere giren gök taşları bu katmanda yandığı (yıldız kayması olayı) için yeryüzüne fazla gök taşı ulaşamaz.

Ozonosfer ve Kemosfer adında iki kısımdan oluşur.

Ozonosfer: Bu tabakada ozon gazları bulunur. Güneşten gelen zararlı ultraviyole ışınlar, ozon gazları tarafından tutulur. Bundan dolayı canlılar için koruyucu katmandır.

Kemosfer: Zararlı ışınların tutulması az miktarda burada da görülür. Ayrıca gazların iyonlara ayrılmaya başladığı yerdir.

4- Termosfer

Mezosferden sonra bulunan katmandır.

En sıcak katmandır. Sıcaklığı yaklaşık 1.000-1.650 °C arasında değişir.

Kutup ışıkları (aurora) bu katmanda görülür.

Gazlar burada iyonlara ayrışmış hâlde bulunur. Bu yüzden haberleşme sinyalleri ve radyo dalgaları çok iyi iletilir.

5- Ekzosfer

Atmosferin en dış katmanıdır.

Yer çekiminin en az olduğu katmandır.

Haberleşme uyduları bu katmana yerleştirilir.

Gazlar çok seyreldiği için katmanın kesin sınırları belirlenemez. Bu nedenle sınır olarak 10.000 km yüksekliğe kadar ulaştığı kabul edilmiştir.

6- İyonosfer

Atmosferin elektromanyetik dalgaları yansıtacak miktarda iyon’ların ve serbest elektronların bulunduğu 70 km ile 500 km lik kısmıdır.

Güneşten veya yıldızlar arası uzaydan gelen ışımalar, burada atmosfer gazlarının atom ve moleküllerini iyonlar veya elektrikle harekete getirir.

İyonosferin yüksekliği zamana ve mevsime göre değişir fakat sınırının 25 ila 50 mil arasında olduğu kabul edilir.

Işıma ve yansıtma özelliklerine göre çeşitli tabakalara ayrılır.

Karakteristik bir olay, bazı radyo dalgalarını yansıtmasıdır. Bu katmanda gazlar iyon halinde bulunur. Bu yüzden radyo dalgaları çok iyi iletilir.

Sıcaklık yüksektir, ancak gazlar çok seyrek olduğu için sıradan bir termometreyle ölçülen sıcaklık düşüktür.

7- Magnetosfer (Manyetosfer)

Bu katmana “ Mıknatısküre ” ya da “ Çekimküre ” de denilmektedir.

Yeryüzü yoğun bir radyasyon alanıyla kaplı olup, bu radyasyon alanına Van Allen Alanı adı verilmektedir. Van Allen alanı iki kuşağa bölünmüştür ve dünyayı tümüyle çevrelemez.

Ozon tabakası

Ozon (O3), üç oksijen atomunun birleşmesiyle oluşmaktadır. Güneş’ten gelen yüksek enerjili morötesi (ultraviyole) ışınlarının etkisi ile oksijen molekülleri parçalanır. Parçalanan serbest oksijen atomları (O), yine morötesi ışınların etkisiyle oksijen molekülü (O2) ile birleşerek ozon molekülünü (O3) oluşturur.

Morötesi ışınları, ozonun hem oluşmasında hem de parçalanmasında tek başına rol oynar. Ozon, yıl boyunca Ekvator kuşağının üzerinde üretilmekte ve hava hareketleri ile kutuplara doğru taşınmaktadır. Ozon, atmosferde yaklaşık 20 ile 25. km’ler arasında yoğunlaşarak ozon tabakasını oluşturur. Bu tabaka Güneş’ten gelen zararlı ışınları emmesi nedeniyle hayati önem taşır. Fabrika atıkları, egzoz gazı vb. insan kaynaklı ozon gazı da oluşmaktadır.

Ozon tabakası son yıllarda belirgin bir şekilde incelmeye başlamıştır. Günlük yaşantımızın bir parçası olarak kullanılan deodorantlar, klimalar, soğutucular ve sanayide kullanılan kimyasal çözücüler içinde bulunan CFC (kloroflorokarbon) bileşikleri bu tabakanın incelmesine neden olmaktadır.

Ozon Tabakasının İncelmesinin Sonuçları

Canlılardaki kalıtım maddelerinin (DNA) tahrip olması

Canlıların bağışıklık sisteminin bozulması

Cilt kanseri vakalarının artması

Bazı göz hastalıklarının ortaya çıkması

Küresel ısınmanın artması

Hayvan ve bitki türlerinin olumsuz etkilenmesi sonucu biyolojik çeşitliliğin azalması

Atmosfer Olmasaydı Ne Olurdu?
Atmosferin olmadığı bir dünyada iklim değişiklikleri yaşanmaz ve sıcaklık farkları çok daha düşük olurdu. Atmosferin güneş ışınlarını kesmesi ve su damlalarına yansıtması ile oluşan gökkuşağının görülmesi de mümkün olmazdı.

İrili ufaklı milyonlarca gök taşının dünyaya ulaşmasını engelleyen atmosferin yokluğunda bu taşların tamamı dünyaya çarpardı. Yeryüzünde büyük kraterlerin oluşmasının yanı sıra, büyük meteorların dünyaya çarpması can ve mal kayıplarına yol açabilirdi.


Rize'de STK ve İş İnsanları Buluşması Tamamlandı

Dişi Atmacalar AVM'de Yarıştı

Çamlıhemşinli Çay Üreticisi Satamadığı Çayı Yakarak Protesto Ettti

Protokolsüz Atatürk’ un Rize’ ye Gelişi Kutlandı

En iyi çıkış yapan Karadeniz Sanatçısı Çayeli’nden

SP İl Başkanı Kaçar’dan 23 Nisan Mesajı

RİDEF BAŞKANI BOSTAN:''Atığı Getir,Çayı Götür''

KARADENİZ BÖLGESİNİN DEĞERLERİNİ ÖN PLANA ÇIKARTACAK FİLM VE KİTAP; ”RİZE VE ÇAY”

RİZE’DE BİR ZEHİR TACİRİ DAHA CEZAEVİNE GÖNDERİLDİ

RİZE’DE BİR ARAÇ UÇURUMDAN AŞAĞI YUVARLANDI! 1 ÖLÜ

RİZE’DE NARKOTİK GÖZ AÇTIRMIYOR!

Rize Belediye Meclisinde Meclis Başkanvekilleri ve Encümen Üyeleri Belirlendi

Atmaca’ da Yüzler Gülüyor

Bu göz rengine sahip olanlar dikkat! Ölebilirsiniz

İyi Parti'de genel başkanlık yarışı: 5 isim gündemde

Trabzonspor'da Iheanacho sürprizi!

Abdullah Avcı şampiyonluk sezonunda istedi alamadı! Bedava geliyor...

2024 yılı yaş çay sezonu için hazırlıklar sürüyor

Rize Valisi Baydaş Bayram Öncesi Trafik Denetimlerine Katıldı

İl il bayram namazı saatleri

Çaykur Rizespor, Antalyaspor Maçına HazırlanıyorÇaykur Rizespor, Antalyaspor Maçına Hazırlanıyor

Rize Belediye Meclisi Başkanvekilleri ile Encümen Üyeleri Belli OlduRize Belediye Meclisi Başkanvekilleri ile Encümen Üyeleri Belli Oldu

Vali Baydaş’a 10 Nisan Polis Haftası Ziyareti

RİZE’DE UYUŞTURUCU OPERASYONU: 2 ŞAHIS GÖZALTINA ALINDI!

MİDE AĞRISI DİYEREK GEÇİŞTİRMEYİN! CERRAHİ MÜDAHALE GEREKEBİLİR

Eğitim Gücü Sendikası’ndan Gazze’ye İnsanlık Köprüsü: Maddi Yardım Bağışı

RAMAZAN AYI SONRASI YETERLİ VE DENGELİ BESLENME ÖNEMLİ

Trabzonspor'dan iki bomba transfer! Duje Caleta-Car ve John Lundstram...

Rize'de Bayram Şenliği ile Üniversitelilere Ödüllü Bayram EğlencesiRize'de Bayram Şenliği ile Üniversitelilere Ödüllü Bayram Eğlencesi

Alikulov Formayı Kaptı

Yükleniyor

Rize'de STK ve İş İnsanları Buluşması Tamamlandı

Dişi Atmacalar AVM'de Yarıştı

Çamlıhemşinli Çay Üreticisi Satamadığı Çayı Yakarak Protesto Ettti

Protokolsüz Atatürk’ un Rize’ ye Gelişi Kutlandı

En iyi çıkış yapan Karadeniz Sanatçısı Çayeli’nden

SP İl Başkanı Kaçar’dan 23 Nisan Mesajı

RİDEF BAŞKANI BOSTAN:''Atığı Getir,Çayı Götür''

KARADENİZ BÖLGESİNİN DEĞERLERİNİ ÖN PLANA ÇIKARTACAK FİLM VE KİTAP; ”RİZE VE ÇAY”

RİZE’DE BİR ZEHİR TACİRİ DAHA CEZAEVİNE GÖNDERİLDİ

RİZE’DE BİR ARAÇ UÇURUMDAN AŞAĞI YUVARLANDI! 1 ÖLÜ

Rize Plakalı Araç Sürücüsü Sürmene'de Trafikte Yol Verme Kavgasında Silahla Vuruldu

CHP’Lİ ESKİ BELEDİYE BAŞKANI YILDIRIM DEMİR: "İYİ BİR BELEDİYE TESLİM EDİYORUZ"

Ahmet Kaya Meclisinde 13 Bin Oy Fazla Aldı

Şerefe Karşı İşlenen Suçlarda Trabzon, Türkiye Birincisiyiz!

Doğu Karadeniz'in yapı ve inşaat sektöründeki yeni hedefi Türk CumhuriyetleriDoğu Karadeniz'in yapı ve inşaat sektöründeki yeni hedefi Türk Cumhuriyetleri

Karadeniz'in meşhur kara lahana çorbası, "dünyanın en kötü yemekleri" listesinde yer alan lahana çorbası değilmiş.

Artvin Belediye Başkanı Elçin, The Globe Coffee Açılışında Genç Girişimcilere Başarı Diledi

Ardeşen'de Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele ve Erken Uyarı Cevap Sistemi Eğitimi Tamamlandı

Saadet Partili kadınlardan ABD ve NATO üslerine tepki

Trabzon'da yorgun mermiye kurban giden kadın toprağa verildi

Derin Mor Dizisi 1.bölüm ne zaman çıkacak?

Mahsusa 8.bölüm ne zaman yayınlanacak?

La Casa de Papel 6. Sezonu Ne Zaman Yayınlanacak?

Yalı Çapkını 47. Bölümde Şaşırtan Gelişmeler!

Acı Yemenin Faydaları Nelerdir?

Bozdağ Film imzalı TRT 1'in yeni dizisi 'Ağlayan Gelin' sete çıktı.

TRT 1'in Tims&B Productions imzalı sevilen dizisi 'Teşkilat'ın kadrosuna sürpriz isim

Ay Yapım'dan TOD İçin Yeni Dizi Geliyor.

Beklenen Dizinin Yayın Tarihi Belli Oldu

TRT'nin Yeni Dizisi "110. Filo" 1 Aralık'ta İzleyiciyle Buluşuyor

LİG TABLOSU

Takım O G M B Av P
1.Galatasaray 16 14 0 2 28 44
2.Fenerbahçe 16 11 2 3 25 36
3.Samsunspor 16 9 4 3 12 30
4.Göztepe 16 8 4 4 10 28
5.Eyüpspor 17 7 4 6 7 27
6.Beşiktaş 16 7 4 5 7 26
7.İstanbul Başakşehir 15 6 5 4 4 22
8.Gazişehir Gaziantep 16 6 7 3 -2 21
9.Antalyaspor 16 6 7 3 -8 21
10.Konyaspor 16 5 6 5 -5 20
11.Rizespor 16 6 8 2 -9 20
12.Trabzonspor 16 4 5 7 2 19
13.Kasımpaşa 15 4 4 7 -1 19
14.Sivasspor 17 5 8 4 -7 19
15.Alanyaspor 16 4 6 6 -3 18
16.Kayserispor 16 3 7 6 -16 15
17.Bodrum FK 16 4 10 2 -10 14
18.Hatayspor 15 1 8 6 -11 9
19.Adana Demirspor 15 1 12 2 -23 2